Wijnfestival van de Lage Landen; door Karin Horseling
Afgelopen zondag reed ik, namens NCS-Fred Nijhuis, onder het genot van een stralend zonnetje, de imposante notenlaan van het Landgoed Marienwaerdt af, op weg naar een primeur: het eerste Wijnfestival van de Lage Landen.
Naast aandacht voor het thema duurzaamheid was er ook de prijsuitreiking van de Wijnkeuring van de Lage Landen en presenteerden maar liefst 30 wijngaardeniers hun bedrijven, hun verhaal en wijnen.
Vicky Corbeels – Duurzame wijnproductie in Vlaanderen en Nederland
We startten de dag met een workshop van Vicky Corbeels; zelfstandig wijnconsultant in België en onderzoeker aan de universiteit van Antwerpen. Zij houdt zich al sinds 2017 bezig met het thema duurzaamheid wil door middel van haar onderzoek een duurzaamheidsplan voor de (cool climate) wijnbouwregio’s opstellen.
Haar workshop begint ze met de reeds bekende verschuiving van het wijnareaal van de wereld; van de van oudsher voor wijnbouw geschikte strook tussen de 30e en 50e noorder- en zuiderbreedte tot een verschuiving poolwaards. Op het noordelijk halfrond betekent dat landen boven de 50e breedtegraad steeds beter wijndruiven kunnen gaan verbouwen. Voor het zuidelijk halfrond geldt, dat de wijngebieden kleiner worden. Ten zuiden van landen als Zuid-Afrika en Australië is er immers geen land om naar toe te verschuiven.
Traditionele wijngebieden hadden van oudsher een geschikt wijnbouwklimaat, maar moeten zich nu steeds meer gaan aanpassen aan de veranderende omstandigheden. Hoe kunnen zij uitkomen met bijvoorbeeld minder waterverbruik? Hoe kunnen ze het gebruik van pesticiden terugdringen? Hoe bereiken ze de nieuwe generatie consumenten? Het antwoord is (in theorie) simpel: ze hebben duurzaamheid nodig om als industrie te overleven. Gebieden als Bordeaux hebben duurzaamheidsdoelen opgesteld; het reduceren van het gebruik van pesticiden, maar ook meer controle op de ecologische footprint, innovatie en biodiversiteit.
Wijngebieden zoals Nederland en België hadden lange tijd geen geschikt klimaat (meer) voor wijnbouw. Hierdoor bestond de noodzaak om ons aan te passen aan de klimatologische omstandigheden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van nieuwe, resistente druivenrassen om o.a. het gebruik van pesticiden te beperken. Als voorbeeld geeft Corbeels een vergelijking uit een door haar in 2021 doorgevoerde enquête onder ruim honderd Belgische wijnmakers:
Gebaseerd op dergelijke data gaat Corbeels haar duurzaamheidsplan voor de wijnbouw verder uitwerken. Hopelijk gaat ze dan ook in op watermanagement, een minstens zo interessant onderwerp in het kader van duurzaamheid.
Rondje langs de wijngaarden
Vervolgens was het tijd om een ronde langs de deelnemende wijnbedrijven te maken. De ca. 30 deelnemende bedrijven stonden allemaal klaar met een selectie van wijnen van (hoofdzakelijk) de oogsten van 2022 en 2023. Hoe kijken wijnbedrijven naar het gebruik van druivenrassen – kiezen ze voor klassiek of resistent? En ondervinden zij verschil in resistentie en ziektebehandeling?
Sint Catharinadal
Dit domein in Oosterhout telt 7,5 hectare wijngaard en is volledig gericht op klassieke druivenrassen (chardonnay, pinot gris, pinot blanc, pinot noir, auxerrois en gamay). Er zijn geen plannen om naar hybride rassen over te stappen want, ze rekenen op een verdere opwarming van het klimaat en vooral de hoge kwaliteit en veelzijdigheid van de traditionele rassen. De ziektebestrijding wordt gedaan met biologische middelen die echter (net als andere middelen) geen oplossing zijn voor alle uitdagingen. Voor dit jaar verwachten ze dan ook een kleine oogst door erg lastige weersomstandigheden in het voorjaar.
Wijndomein Haksberg
Een wijndomein in het Belgische Hageland, dat zowel klassieke als hybride druivenrassen verbouwt of zoals zij het zelf op hun website verwoorden ‘klassieke en resistente variëteiten’. Het woord resistent wordt ook dit jaar in de praktijk onderbouwd in het biologische pesticidengebruik. Wijnmaakster Hilde Rutten geeft aan, dat ze door de overvloedige regen dit jaar, de klassieke rassen elf keer heeft moeten behandelen; de resistente rassen slechts vier keer. Bij de resistente variëteiten zijn vooral de middelen gebruikt die zijn toegelaten in de Belgische bio-wijnbouw: Cu, S en Karma, daar daarnaast toch ook 1x met Solofol/Luna experience toen de schimmeldruk heel hoog was. Bij de klassieke variëteiten zijn dit jaar al vrij snel curatieve en systemische middelen ingezet, omdat de gebruikelijke contactmiddelen de valse meeldauw-infectie niet kon onderdrukken.
Holdeurn
Gelegen bovenop de Stuwwal in Berg en Dal zet de Holdeurn volledig in op resistente rassen: de 2 hectare aanplant bestaat uit de witte cabernet blanc, johanniter en souvigner gris. De laatste is volgens wijnmaker Sjacco Jaspers het meest resistent. Hij heeft veel vertrouwen in de hybride druivenrassen en is van mening dat Nederland moet vasthouden aan deze resistente variëteiten, omdat ze onze unieke signatuur vormen. Hij voorspelt dat deze rassen over tien jaar algemeen bekend zullen zijn en goed verkocht kunnen worden. Dankzij een doordachte wijngaardinrichting, waarbij veel ruimte tussen de rijen wijnstokken is gelaten, krijgen zon en wind voldoende ruimte om de kans op rot te verkleinen. In combinatie met het gebruik van resistente druivenrassen is het hierdoor niet nodig om pesticiden te gebruiken.
Domaine Bellafontaine
Dit domein uit Wallonië combineert resistente en klassieke druivenrassen op 7 hectare (60% resistente druivenrassen en 40% klassiek). Ook deze wijnmaker geeft aan, dat het verschil tussen de druiven dit jaar duidelijk merkbaar is. De Solaris en Phoenix druiven staan er prachtig bij, terwijl de Pinot Noir dit jaar veel last heeft van meeldauw en behandeld moest worden.
De memorabele acht
Na een middag proeven, zijn voor mij persoonlijk de volgende wijnen (in willekeurige volgorde) het meest memorabel.
Sint Catharinadal, Augustinus, chardonnay, 2022
Vrij neutraal in aroma’s, het hout mooi geïntegreerd, zuiver gemaakt. Bescheiden maar heel aangenaam.
Wijndomein Haksberg Alba, souvignier gris extra brut, 2022
Een wijn met een lichte, fijne mousse. Fris, maar toch vol en tropische aroma’s. Methode traditionelle, 18 maanden sur latte en vegan. Mooie zomerse bubbel.
Wijndomein Haksberg Alcedo pinot noir
Rosé met veel fruitsmaken van framboos tot aardbei. Zomer in je glas.
Wijndomein Kitsberg Müller-Thurgau 2023
Niet aanwezig op het wijnfestival, maar was even voor de opening te proeven. Aromatisch, tropisch en on-Nederlands (noteerde ik voordat ik de herkomst kende).
Betuws wijndomein LingeWit, Blanc de Noir (regent, cabernet cortis, cabernet noir)
Mooi en goed glas blanc de noir.
Domaine Bellefontaine Cremant de Wallonie pinot noir rosé, 2022 Voor mij het meest blije glas dat ik proefde tijdens het festival! Combinatie van net iets afwijkend van andere bubbels met mooie fruit aroma’s. Onverwacht leuk wijnhuis.
Domaine Bellefontaine Cremant de Wallonie blanc (solaris en phoenix), 2022-2023
Bijzondere bubbel die van ‘onder de toonbank’ kwam. Fris, fruit, mooie mousse. Tof om bij schaaldieren te serveren.
Wijngaard De Deelgaarderberg Indian Summer solaris 2023
Alleen de geur al! Puur om ’s avonds een snuifje van te nemen, is de wijn al geslaagd. De smaak evenaart dit. De volle smaken van honing, abrikozen gaan het bij mij thuis binnenkort geweldig doen bij een dessert met zelfgebakken appeltaart.
Conclusie
Al met al een leuk en geslaagd wijnfestival. Het thema duurzaamheid werd goed in beeld gebracht en stemt tot nadenken. Bij de geproefde wijnen zaten absoluut verrassende en goed gemaakte wijnen, maar ook wijnen die dit niveau niet haalden en die ik ook niet kon rijmen met bevindingen van de wijnkeuring. Een zeker voor herhaling vatbaar initiatief, waarbij hopelijk een volgende keer nog meer wijnbedrijven aansluiten!
