Tussen de schilderachtige en groener dan groene heuvels rond Conegliano en Valdobbiadene, vinden we talloze wijnbedrijven. Zonder uitzondering aanbidden ze allen hun geboortegrond, druiven en wijn. Ze koesteren hun Prosecco, z’n geschiedenis, heden en toekomst; hun leven.

Prosecco is misschien wel één van de minst begrepen wijnen uit Italie. Geen wonder,
want er zijn weinig wijnen waarover zoveel misverstanden bestaan. De laatste decennia proberen producenten uit het klassieke herkomstgebied duidelijk te maken wat Prosecco is en hoe het kaf van het koren gescheiden moet worden. Belangrijk, want zoals Rang alleen Rang is als er Rang© op staat, zo is een Prosecco pas een échte als hij het DOCG-label
draagt.

Al sinds 1997 organiseert het Consorzio Tutela del Vino Conegliano Valdobbiadene Prosecco het jaarlijkse evenement Vino in Villa. Met genoegen accepteerde ik de uitnodiging van het consorzio, via organisatie-, pers- en PR-bureau Gheusis, om ook dit jaar nader kennis te maken met de streek, haar producenten en hun wijnen.
Het bleek een leerzame exercitie, mede dankzij diverse professionals zoals sommelier, docente en communicatie-consulent Aurora Endrizzi en Paolo Basso (in maart verkozen tot ’s werelds beste sommelier). Ook Innocente Nardi met Giancarlo Vettorello (respectievelijk president en directeur van het Consorzio) ondersteunden op allerlei manieren diverse proeverijen en presentaties in o.a. de Enoteca Regionale Veneta in Conegliano en het Castello San Salvatore in Susegana.

Maar de reis bestond uit meer dan proeverijen alleen. Ook het toeren door deze betoverende wijnstreek bleek wederom een waar genoegen. De stoere, steile hellingen met hun wijngaarden, de uitgestrekte bossen, pittoreske plaatsjes en plekjes zoals Follina en Refrontolo en talrijke historische monumenten geven aan waarom het gebied tussen Conegliano en Valdobbiadene op de nominatie staat om als UNESCO World Heritage Site te worden aangemerkt.

Proeven aan de tafels en in de kelders van o.a. Malibran, Bisol, Adami, Bortolomiol, Cantine Maschio, Silvano Follador, Merotto en Ruggeri was erg prettig. Bij al deze producenten echter prima tot zeer fraaie wijnen met elk hun eigen karakter. Sublieme droogheid bij Forrador bijvoorbeeld en de uiterst betaalbare, natuurlijke zuiverheid bij Malibran (zeer fraaie Sottoriva en 5 Grammi). Waar Drusian, Carpenè Malvolti, Nani Rizzi, Marsuret, Masottina en Bepin de Eto eveneens goed,  evenwichtig en betrouwbaar in stijl en kwaliteit bleken, zo vielen de wijnen van Astoria me weer eens zwaar tegen. De wijnen van Perlage zorgden helaas ook voor meer vraagtekens dan uitroeptekens; de marketing vind ik beter dan de brede reeks bio-wijnen. Sommigen, waaronder de Perlapp, zijn wel heel erg trendy en oppervlakkig. Alleen de wijnen van hun samenwerking met het biodynamisch werkende Fattoria Di Vaira uit de Molise konden me echt overtuigen.

Tot de hoogtepunten behoorde zonder enige twijfel een hernieuwde kennismaking met Carlo Biasiotto, de eigenzinnige eigenaar van Foss Marai, al sinds de oprichting in 1986 één van de allerbeste domeinen in de streek.

Biasiotto heeft een duidelijke en vooral eigen mening, hekel aan bla bla en zeker aan diegenen die met veel bla bla kenbaar maken een andere dan zijn mening over Prosecco te hebben… Ik hou wel van dat soort mensen en heb dan ook fraaie herinneringen aan gesprekken met geestverwanten zoals Gianfranco Soldera, Gianni Masciarelli, Bartolo Mascarello, Giuseppe Quintarelli, Romano Dal Forno of Piero Palmucci. Zonder dit soort overtuigde en overtuigende visionairs staat alles stil, of je het nu eens bent met alles wat ze zeggen of niet. Ze zorgen dynamiek, discussie en stimuleren zichzelf en anderen zich telkens weer af te vragen waar ze staan, wat kan of moet en hoe traditie en innovatie kunnen zorgen voor vooruitgang.

Hoewel de familie al sinds 1600 in het gebied woont en zijn bedovergrootvader zorgde dat de Glera zijn weg vond van Conegliano naar Valdobbiadene, duurde het tot 1986 voor Carlo Biasiotto zijn eerste wijn onder de naam Foss Marai op de markt bracht. Voorheen was de familie vooral bezig met het vervaardigen van casual kleding op hoog niveau. Zo leerde zijn moeder Renzo Rosso het vak kennen voor deze in 1978 zijn eigen bedrijf Diesel startte.

De dynamische modewereld maakte Biasiotto duidelijk hoe belangrijk ook het uiterlijk van  flessen is. Hoe kleuren en vormen bijdragen aan de stijl en het imago van de onderneming. Zijn aandacht voor de verpakking is een deel van de visie die het bedrijf uitstraalt, terwijl het ook uitleg geeft over het product en de streek.

Elk fles geeft informatie over zijn herkomst, het karakter en z’n wijnmaker. Verschillende onderscheidingen voor de ‘packaging’ van Foss Marai geven aan dat deze inspanningen niet onopgemerkt zijn gebleven.

Een andere les uit de modewereld die hij graag toepast, is hoe belangrijk de positie van het vrouwelijke geslacht is. “Al sinds Eva in het leven van de man verscheen is hun invloed aanzienlijk en onvermijdelijk”: zo vertelt hij. “Zonder vrouwen geen leven”. En omdat volgens Biasiotto Prosecco overduidelijk vrouwelijk is; “geen leven zonder Prosecco”. De vrouwelijke kenmerken dienen naar zijn mening tot uitdrukking te komen in de fles en de wijn. Wie de elegante, fraai gestileerde flesvormen ziet en de stijl van de wijnen van Foss Marai proeft, begrijpt hoe zijn ideaalbeeld van vrouwelijke kwaliteiten weerspiegelen in zijn producten.

Uiteraard kwam dit niet zomaar aanwaaien. In 1986 startte Carlo Biasiotto Foss Marai in Guia, een klein dorp niet ver van Vadobbiadene. Slechts 2 man personeel stond hem destijds bij. Dat aantal zou echter snel groeien op grond van Biasiotto’s overtuiging dat hij een wijnproducent van betekenis moest en ging worden.
Anno 2013 werken er 15 mensen in het bedrijf, inclusief zijn vrouw Adriana en hun kinderen Andrea, Cristiana en Carlo jr. De totale productie bedraagt circa 2 miljoen flessen per jaar, waarbij de kern van het assortiment uit mousserende wijnen bestaat. Het aandeel stille witte en rode wijnen is zeer beperkt.

Gewend aan producten van hoge kwaliteit en overtuigd van het potentieel van Valdobbiadene als ideale streek voor topklasse Prosecco, zette Biasiotto alles op alles om het beste te halen uit de druif en de streek. Talloze experimenten voerde hij uit en vele innovaties paste hij toe in zowel de wijngaard als bij de vinificatie. Tot de belangrijkste wapenfeiten behoort de selectie van eigen gistculturen. Na 20 jaar onderzoek heeft hij 30
specifieke, eigen gistsoorten geselecteerd die worden gebruikt om de beste kenmerken van de druif in verschillende oogstjaren tot uitdrukking te laten komen. Foss Marai is de enige producent die op deze wijze werkt en dat zorgt voor een duidelijk onderscheidend vermogen. Bij diverse producenten is goed te merken dat ze met standaard gistculturen werken; hun wijnen zijn niet zelden vlakker en minder interessant.

Ook het gebruik van de door professor Cavazzani ontwikkelde Charmat Lungo, microvinificatie, het inzetten van een zeer geavanceerd filtersysteem en de ontwikkeling van de Surfine, een wijn waarvan een deel in hout wordt opgevoed, zijn voorbeelden van het innovatieve beleid van Foss Marai.

Interessant zijn ook de wijnen die Foss Marai in Puglia maakt.
De zoete, licht parelende Moscato Reale is een bijzonder prettige wijn.

Hoewel veel van deze initiatieven aan Carlo Biasiotto worden toegeschreven, mogen ze gerust in een breder familiekader worden geplaatst. Zo is zijn zwager een (inmiddels gepensioneerde) onderzoeker vinologie en was de vader van Carlo Biasiotto 25 jaar directeur van de wijnbouwschool in Conegliano.

Dit oudste wijninstituut in Italië werd in 1876 opgericht door agronoom G.B. Cerletti en Antonio Carpenè, de grondlegger van Prosecco. De school heeft een uitstekende reputatie, niet in de laatste plaats vanwege het
baanbrekende werk van enkele van hun professoren waaronder de befaamde L. Manzoni
en G. Dalmasso.

Al met al genoeg wijnkennis en -ervaring in de familie Biasiotto dus en een prima basis voor een uiterst bewust beleid ten aanzien van kwaliteit en ook duurzaamheid. Carlo Biasiotto: “Wijn moet natuurlijk zijn en we doen er alles aan om de natuur zoveel mogelijk te respecteren. Mijn opa gebruikte al biologische preparaten, bande als eerste het gebruik van DDT en we kiezen steevast voor natuurlijke selectie van planten bij nieuwe aanplant of herplanting en volgen de natuur bij snoeien en oogsten, zoals dat in de biodynamische filosofie gebruikelijk is.

Ik ben echter geen overtuigde “biologist”. Soms is ingrijpen noodzakelijk, zeker door de overvloedige regenval in de streek en de bebossing om de wijngaarden. Wijnbouw is een gecultiveerde ambacht en afhankelijk van de mens. Alles evenwel binnen de perken en die zijn bij ons strenger begrensd dan de formele regels voorschrijven. We stimuleren de natuurlijke ontwikkeling in de wijngaard en sturen alleen bij als dat niet anders kan. Doelbewust werken, streng selecteren, de kwaliteit van onze druiven, het intensieve werk in de wijngaard en unieke microklimaten geven ons prachtig materiaal dat weinig correcties nodig heeft. De ruime keuze uit onze eigen gistculturen kan specifieke
kenmerken van een jaargang uitstekend vastleggen, opvangen of corrigeren. Het
gebruik van chemicaliën past niet in onze visie op kwaliteit en is doorgaans niet nodig.

In ons streven naar topkwaliteit, houden we onze ogen open voor nieuwe inzichten en ervaringen. Ook wij zien de toenemende interesse voor druiven die de wijngaarden sierden vóór de introductie van de Glera in de streek. Perrera, Biancetto, Verdiso en ook de Prosecco lungo; we kennen ze, volgen ze en blijven stimuleren om ze te verbouwen. Ze horen bij de streek en niet zonder reden. Hun diversiteit en verschillende momenten van rijping zorgde voor een gevarieerd aanbod van druiven gedurende een langere periode en/of onder verschillende weersomstandigheden. Deze druiven werden overigens ook
verbouwd om te eten, wijnbouw stelde destijds nog niet zoveel voor. Er is sprake van een toenemend gebruik, maar het zijn en blijven erg moeilijke druiven. En waar de kwaliteit van een goede Glera toeneemt, neemt de behoefte aan andere druivensoorten af. De experimenten met andere druivensoorten zijn interessant (ook vanwege klimaatsveranderingen etc.) maar hun rol in de toekomst staat nog niet vast en vooralsnog bieden ze niet dezelfde hoge kwaliteit als de Glera.

Ook de veranderende smaak van de markt heeft onze aandacht. We zien een toenemende vraag naar Brut terwijl de meest kenmerkende Prosecco juist een “Extra Dry” is. Naar mijn mening is 10 gram restzoet per liter zo’n beetje het minimum. Dan is er een mooie balans. De wijn is dan nog steeds aromatisch en toch even zacht als elegant. Ik ben van mening dat men veel beter kan- en moet-  letten op de temperatuur bij het serveren dan op het restzoet. Het origineel van Prosecco is een Extra Dry en ja, die moet je goed gekoeld drinken. Dan toont en behoudt de wijn zijn fraîcheur, de wijn droger vinifiëren is het paard achter de wagen spannen. We moeten de handel, horeca en consumenten leren dat Prosecco niet beendroog hoort te zijn. Niet o.g.v. zijn traditie en evenmin in relatie tot het gebruik, ook aan tafel!” Wil je een Brut, neem dan een andere mousserende wijn zoals onze Surfine of uit een andere streek zoals Franciacorta of TrentoDoc!

Carlo Biasiotto leunt naar voren. “We moeten de wijn niet veranderen, maar de communicatie. Het is beter om meer te investeren in educatie; over de streek, de druif, de wijn, z’n geschiedenis en het gebruik. We hebben dringende behoefte aan toonaangevende mensen die dat begrijpen en dit wereldkundig kunnen maken. We hebben een schitterend gebied met vele microklimaten, een prachtige druif en een eigen methode om een uitstekende, aantrekkelijke, betaalbare mousserende wijnen te maken.

Ik wou dat meer mensen dat inzagen en dat is ook de reden dat ik ooit het initiatief nam om Vino in Villa te starten. Ik wilde de wijn en z’n makers in hun streek laten zien. We hebben zoveel kwaliteiten en talenten; een enorm potentieel. Wie door de ons gebied rijdt, de steile hellingen ziet met zijn oude wijnranken, het vele werk in de wijngaarden, de zorgvuldigheid in de kelder, de trots en passie van de wijnmakers en de aandacht voor onze flessen en dan de wijn proeft, die begrijpt dat onze Prosecco DOCG uniek is. Onze wijnen zijn niet te vergelijken met andere mousserende wijnen, ook niet met die uit de vlakte. Als we onszelf en onze Prosecco DOCG niet serieus nemen, dan bestaat de kans dat we worden verzwolgen door de zee die Prosecco DOC heet. Prosecco DOCG heeft alleen
bestaansrecht als we ons onderscheidend vermogen benadrukken”.

Ook om deze reden is het antwoord van Biasiotto op de vraag wat er moet veranderen in het Prosecco DOCG-gebied, veelzeggend: “ALLES!!!”. De mentaliteit moet anders. Wijnmakers in ons DOCG-district moeten zich realiseren wat ze hebben: een uniek product uit een fantastisch gebied. Geld is belangrijk, maar van minstens zo groot belang is het besef dat we onze identiteit en kwaliteit moeten beschermen. Prosecco DOCG is een zeldzaam fenomeen! We moeten benadrukken dat onze DOCG-wijngaarden anders en beter zijn dan die op de DOC-vlakten. Dat onze planten ouder zijn en een hogere kwaliteit druiven leveren, dat we in de kelder meer aandacht hebben voor kwaliteit en vooral dat onze Prosecco DOCG een wijn met een hart is. Als de kwaliteit niet meer ter discussie staat, dan verstomt ook de roep om goedkopere wijnen en verbetert onze marktpositie. Nu nog dreigt een negatieve prijsspiraal, een ontwikkeling die ten koste gaat van de kwaliteit en het imago van Prosecco DOCG en de gehele streek. Het lijkt wel alsof importeurs, handelaren en restaurateurs nog uitsluitend over prijzen kunen spreken. Is kwaliteit dan
helemaal niet meer belang? Als het aan mij ligt, dan richten we ons meer dan
ooit op kwaliteit en minder op zaken die er eigenlijk niet toe doen.

Ik zou de hele wereld wel willen uitnodigen om hier te komen kijken, te proeven en te genieten. Hier in de streek begrijp je waar het karakter en de kwaliteiten van Prosecco DOCG z’n oorsprong hebben. Ik wil ze ons bedrijf, de familie, de bodem, het klimaat en onze wijnen leren kennen en ben er van overtuigd dat ze dan begrijpen waarom we doen wat we doen. Vanuit dezelfde gedachte nodig ik ook altijd importeurs uit om enkele dagen onze gast te zijn. Voor ze onze boodschap kunnen overdragen, moeten ze kennis maken met alles wat Prosecco DOCG betekent. En ja, soms voel ik me een soort Don Quijote, maar dat heb ik graag voor over. Prosecco DOCG verdient dat.

Ik schreef al eerder dat Prosecco een wijn is waarover veel misverstanden bestaan.
Daarom voor de zekerheid nog een keer de top 10 do & don’ts:

1. Prosecco komt niet uit Frankrijk en zeker niet uit het Champagne-gebied.
2. Alleen Prosecco wordt uitsluitend gemaakt van de Prosecco druif
(en dus niet van Chardonnay, Pinot Noir, Shiraz, Lambrusco, Chenin, Malvasia etc.)
3. Prosecco wordt gemaakt volgens de Charmat-methode en dus niet volgens de Metodo Classico.
4. Als we een goede Prosecco willen drinken, kiezen we een DOCG.
5. De kans op een goede Prosecco uit het DOCG-gebied is 80%
6. De kans op een matige Prosecco met DOC status is 80%
7. Als we een goede Prosecco willen drinken, kiezen we een Spumante i.p.v. een Frizzante (en zeker geen 9.5)
8. Realiseer je dat Prosecco van origine niet bedoeld is als strakdroge wijn
9. Drink Prosecco binnen een jaar na botteling (let dus op de L-code)
10. Hou van Prosecco DOCG, Champagne, TrentoDoc, Franciacorta etc. maar verwar en mix ze nooit.

Foss Marai is in Nederland verkrijgbaar voor horeca en particulieren via o.a.
Grandi Vini te Oudewater http://www.grandivini.nl/

Voor meer informatie: http://www.fossmarai.com/home

Enkele van de wijnen;
Prosecco Superiore di Cartizze Dry Millisimato
alcohol 11 %; zuren 5,5-6 gr/l; restsuiker 26-28 gr/l
rijk aan rijp wit fruit, uitstekende balans, mooi zoet tegenover frisse zuren, subtiel bittertje

Prosecco Superiore Nadin, Dry Millisimato 2012
alcohol 11 %; zuren 6-6,5 gr/l; restsuiker 22-24 gr/l
vernoemd naar Cristiana Nadin, een vriendin van de familie
fruitrijk, vol en rijk, mooi ingepakt zoet, goede zuren met aangenaam bittertje, prima lengte

Surfine Cuvee Spumante Brut
alcohol 11,5 %; zuren 5,5-6,5 gr/l; restsuiker 9-10 gr/l
deel gedurende 6 maanden rijping in barrique, deel sur lie in rvs
naam betekent: `meer dan fijn…´
blend van glera, chardonnay en sauvignon blanc
vol van smaak, rijp, wit fruit met hint van karamel, even zacht en verteerbaar als opwekkend, lichte houtinbreng, fruitrijk middenrif, licht kruidig, levendige zuurgraad, piramide van smaken